4 mei Herdenkingsconcert in de Doopsgezinde Kerk Aalsmeer

Joodse componisten die slachtoffer werden van het nazi-regiem staan centraal in het Herdenkingsconcert van fluitiste Eleonore Pameijer en pianist Marcel Worms in de Doopsgezinde Kerk. Hun muziek uit de jaren dertig en veertig is zeer aansprekend en melodieus, en had vaak invloeden van de toenertijd zeer populaire jazzmuziek.
Er zullen werken klinken van onder meer Leo Smit (1900-1943), Rosy Wertheim (1888-1949), Nico Richter (1915-1945) en Dick Kattenburg (1919-1944).

Leo Smit was van Portugees-joodse afkomst. Hij studeerde aan het Amsterdams Conservatorium piano en vervolgens compositie bij Bernard Zweers en Sem Dresden. Enkele jaren later voerde het Concertgebouworkest Leo Smits werk ‘Silhouetten’ uit. Critici merkten ‘het gebruik van de eigenaardige klankcombinaties van den negerachtigen jazzband’ op. In 1927 vertrok Smit naar Parijs, waar hij de composities van collega’s als Ravel en Stravinsky op zijn eigen muziek liet inwerken – met hoorbaar resultaat. In 1937 keerde Leo Smit terug naar Amsterdam en bleef ook tijdens de oorlogsjaren componeren. Op 12 februari 1943 voltooide hij een meesterlijke sonate voor fluit en piano. Op 27 april 1943 werd Leo Smit op transport gesteld naar Sobibor, waar hij op 30 april is omgebracht.

Dick Kattenburg werd slechts 24 jaar. In de oorlog had hij, zelfs nog tijdens de onderduik compositieles van Leo Smit. Onlangs werd een hele stapel van zijn composities teruggevonden op een zolder...
In 1941 deed hij nog Staatsexamen in Den Haag bij Willem Pijper, voor theorie en viool. Om te ontkomen aan deportatie moest Dick Kattenburg onderduiken. Hij kon terecht bij een vriendin in Utrecht. Zijn verblijfplaats werd echter verraden, waarna hij op verschillende andere onderduikadressen in Utrecht verbleef. Later hoorde men dat hij was opgepakt. Dick heeft nog kans gezien een briefje naar een oom en tante in Amsterdam te sturen gedateerd 8 mei 1944, waarin hij schrijft sedert drie dagen in Westerbork te zijn, hij was dus op 5 mei opgepakt. In Westerbork kwam hij in het zogenoemde S-Lager, het Straflager, terecht. Op 19 mei 1944 werd hij naar Auschwitz getransporteerd, waar hij in de periode tussen 22 mei en 30 september 1944 om het leven kwam.

Nico Richter werd in 1915 geboren te Amsterdam, in een niet-religieus joods gezin. Al jong kreeg hij vioolles. Zijn compositietalent openbaarde zich vanaf zijn dertiende. Later nam Richter directielessen bij de dirigent Hermann Scherchen, een belangwekkend promotor van nieuwe muziek. Als medisch student aan de universiteit, werd Richter dirigent van MUSA, het orkest van de studentenvereniging Unitas, waarmee hij zich onder meer inzette voor de jonge componist Lex van Delden. In 1941 studeerde hij af als arts. Politiek bewust, raakte hij vroeg betrokken bij het verzet. In 1942 werd hij gearresteerd. Na een lange lijdensweg kwam Richter in 1945 doodziek terug uit het concentratiekamp Dachau. In augustus 1945, stierf hij.

Rosy Wertheim werd op 19 februari 1888 in Amsterdam geboren als telg uit een bekend Amsterdams bankiersgeslacht. Na het behalen van het diploma van de Nederlandse Toonkunst Vereniging studeerde zij harmonie en contrapunt bij Bernard Zweers en Sem Dresden en compositie bij Louis Aubert (Parijs) en prof. Weigl (Wenen). In 1929 vertrok zij voor zes maanden naar Parijs, waar ze uiteindelijk zes jaar zou blijven. Wertheim ontmoette in Parijs behalve Milhaud en Honegger, Ibert, Jolivet en Messiaen en kreeg er contact met Louis Aubert en Elsa Barraine. Na omzwervingen via Wenen (1935) en New York (1936) vestigde Rosy Wertheim zich in 1937 opnieuw in Nederland. Als onderduiker overleefde zij de oorlog, maar zij werd later ziek en heeft niet meer gecomponeerd. Vanaf 1945 gaf zij les aan de Muziekschool te Laren, de plaats waar zij overleed op 27 mei 1949.

Het KCA concert begint op zondag 4 mei 2014 om half vier in de Doopsgezinde kerk, Zijdstraat 55. Losse kaarten kosten € 15,00, en zijn vanaf drie uur verkrijgbaar aan de zaal.